رشد اخلاقی و رفتارهای اجتماعی

چطور اخلاقیات در کودکان رشد می کند؟

اخلاق یک مهارت اجتماعی مهم است، اما واقعا چه زمانی آن را پرورش می دهیم؟ شاید پرورش اخلاق زودتر از چیزی که فکرش را می کردید باشد!

اخلاق توانایی تشخیص درست از نادرست است. بسیاری از ما در تلاش هستیم تا افراد اخلاقی باشیم، اما چگونه می‌توانیم درست و نادرست را تعریف کنیم؟ بسیاری از ما انتظار داریم در دنیایی زندگی کنیم که در آن مردم درست رفتار کنند، اما چگونه این توانایی را یاد بگیریم؟ نظریه های مختلفی در مورد چگونگی رشد اخلاق در کودکان وجود دارد. بعضی از آنها در اینجا توضیح داده شده است.

نظریه های رشد اخلاقی

نظریه پیاژه

• نظریه رشد اخلاقی ژان پیاژه روانشناس سوئیسی به خوبی شناخته شده است. او رشد اخلاقی را بر حسب طرز تفکر کودکان در مورد درست و نادرست بررسی کرد. پیاژه دو مرحله اصلی استدلال اخلاقی در کودکان را تشریح کرد. او معتقد بود که در سنین 5 تا 9 سالگی، کودکان واقع گرایی اخلاقی را توسعه می دهند. یعنی معتقدند اخلاق توسط افراد مقتدر اجرا می شود و زیر پا گذاشتن قوانین منجر به تنبیه می شود. طبق نظر پیاژه، کودکان در این مرحله تمایل دارند درست و نادرست را بر اساس اعمال دیگران و مشکلات ناشی از عواقب آنها قضاوت کنند. زمانی که کودکان به سن 9 تا 10 سالگی می رسند، وارد مرحله ای می شوند که به آن نسبیت گرایی اخلاقی می گویند. یعنی کودکان متوجه می‌شوند که اخلاق تابع یک موقعیت است و می‌آموزند که موقعیت را از منظر فرد دیگری ببینند. در این مرحله، کودکان مقاصد پشت اعمال، و پیامد یک عمل را برای درک آنچه درست و غلط است، تشخیص می‌دهند. پیاژه اساساً این نظریه را مطرح کرد که رشد اخلاقی کودکان از تشخیص درست و نادرست به عنوان نیروی مطلق و بیرونی به یک استدلال درونی که به شرایط بستگی دارد، تحول می یابد.

نظریه کلبرگ

• لارنس کولبرگ، روانشناس آمریکایی، نظریه پیاژه را با این نظریه بسط داد که سه سطح استدلال اخلاقی وجود دارد. مشابه مرحله واقع گرایی اخلاقی پیاژه، کولبرگ معتقد بود که در اولین سطح درک اخلاقی (که او آن را سطح پیش قراردادی نامید)، اخلاق از بیرون نشات می گیرد. کودکان معتقدند که پیامد یک عمل، اخلاقیات آن را دیکته می کند و این مرحله تا حدود 9 سالگی ادامه دارد. سطح دوم اخلاق در بیشتر نوجوانان و بزرگسالان پدیدار می شود و اخلاق عرفی نامیده می شود. در این سطح، افراد حس درونی درست و نادرستی دارند، اما هنوز توسط قوانین اجتماعی دیکته می شود و اقتدار زیر سوال نمی رود. آخرین و سومین سطح اخلاقی که توسط کولبرگ مطرح شده است اخلاق پس عرفی نامیده می شود و توسط همه به دست نمی آید. در واقع، او این نظریه را مطرح کرد که تنها 10 تا 15 درصد به این مرحله از درک اخلاقی دست می یابند. این مفاهیم اغلب انتزاعی هستند. جالب توجه است که نظریه کولبرگ اهمیت دوران کودکی را در استدلال اخلاقی برجسته می‌کند، زیرا او فکر می‌کرد که برای ارتقاء مراحل رشد اخلاقی، باید هر بار یک مرحله را به درستی طی کرد.

نظریه های اخیر

• نظریه های پیاژه و کولبرگ به دلیل شروع به بررسی اخلاق کودکان مشهور هستند، اما نظریه پردازان اخیر در واقع معتقدند که ظهور اخلاق دوران کودکی خیلی زودتر از آنچه در بالا پیشنهاد شد آغاز می شود. سه پژوهشگر اخیر در این زمینه سه دوره مختلف را پیشنهاد کرده اند که اخلاق در کودکان شروع به رشد می کند. در نهایت، اگرچه در سنین دقیق تفاوت اندکی دارند، واضح است که پژوهشگران اکنون بر این باورند که اخلاق ممکن است خیلی زودتر از آنچه قبلاً باور داشتیم رشد کند.